Eles tamén cantaron en galego

Cando preparaba a entrada anterior tiña inicialmente un apartado de extras con artistas non galegos que interpretaran algún tema nesta lingua. Pero, por unha banda, empecei a atopar un número moi amplo de exemplos que alongaban demasiado o texto e, por outra, a proximidade do Día das Letras Galegas, que se conmemora hoxe, animáronme a facer un post específico sobre esta cuestión (aínda que a miña primeira intención era repasar a historia da ficción televisiva galega, algo que queda agora para máis adiante). Había tempo que non redactaba unha entrada en galego e que conste que o de unha vez ao ano non me gusta nada, así que me propoño escribir de maneira máis cotiá na miña segunda lingua; "segunda", pero sobre todo "miña". ¡Feliz Día das Letras!

Relacionado: Con ritmo galego. 

• Joan Manuel Serrat - Anduriña. Encántame escoitar a Joan Manuel Serrat -un artista que soou na miña casa toda a vida- cantando en galego Anduriña a dúo con Juan Pardo. É unha versión moi bonita e que, aínda que ten tempo, descubrín hai aínda poucos anos.

• Manolo Escobar - Carmiña, Carmela. Vai quedar claro con este post que Luar é unha mina para o tema que nos ocupa. Alí, algúns dos artistas máis coñecidos deste país probaron sorte co galego especialmente no peche do programa, no que os invitados interpretaban nunha época Apaga o candil e noutra A Rianxeira (creo que hoxe xa non se fai, pero non estou segura). Neste caso, o xa falecido Manolo Escobar, que seguro que tamén entoou os outros, atrévese con Carmiña, Carmela.

• Noa - A lavandeira da noite, con Carlos Núñez. En xeral, os compoñentes desta lista son españois non galegos, pero tamén hai casos de estranxeiros. Escoitar unha voz coma a de Noa cantar en galego é un privilexio. Fíxoo coa peza tradicional A lavandeira da noite da man dun Carlos Núñez que tamén acompañou a súa gaita anos antes da voz da portuguesa Anabela. Engado á tamén lusa Dulce Pontes.

• Marifé de Triana e Alejandro Sanz - A Rianxeira. Este vídeo foi subido polos seguidores de Marifé de Tirana, de aí que dure oito minutos e inclúa gran parte que non nos interesa. É desde o minuto 5.47 cando un noviño (e tímido) Alejandro Sanz trata de cantar A Rianxeira. Desde o 6.44 é a propia Marifé de Triana a que se anima.

• Los del Río e King África - Apaga o candil. De novo en Luar, e comezamos xa co mítico candil. Neste caso podemos escoitar este tema ao máis puro estilo King África e logo a dúo con Rafael Ruiz e Antonio Romero, Los del Río. Que momentazos nos deixou -tamén aparte das chamadas para poñelo a parir- o programa de Gayoso...

• Love of lesbian - Shiwa. Neste caso, o conxunto catalán non interpreta un tema galego, senón un seu traducido á lingua de Rosalía co que teñen deleitado aos seus seguidores en varios concertos en Galicia. Este é o resultado:

• Alaska e Marta Sánchez - Apaga o candil, Quen puidera namorala. Aquí vemos como a Olvido Gara se lle resiste un pouco a letra, pero defende moi ben o Candil, igual que unha Marta Sánchez que é galega de nacemento, pero no relativo ao seu dominio da lingua e coma se non o fose. A ferrolá tamén fixo versións doutros temas, como é o caso dunha das miñas composicións en galego preferidas, Quen puidera namorala.

• Paloma San Basilio, con Amancio Prada - A Rianxeira. Moi bonita versión da Rianxeira a de Paloma San Basilio a dúo con Amancio Prada. Con permiso do Candil, esta canción é a segunda máis repetida nesta recopilación. Súmolle tamén Lela, con Rosa Cedrón.

• Ismael Serrano - Chove en Santiago, con Luar na lubre. Fermosa canción e fermosa versión a que fai Ismael Serrano en compañía de Sara Vidal, daquela solista do grupo Luar na lubre en substitución de Rosa Cedrón.

• Andy y Lucas - Anduriña. Insisto, a Luar debémoslle momentazos incribles. É o caso de ver a Andy y Lucas interpretando Anduriña en galego. E mentres, as fillas de Juan Pardo -que é galego-, cantando o tema en español. Aínda que tamén atopei un vídeo delas en galego, de moitos anos atrás.

• David Bustamante - Apaga o candil. A simpatía e don de xentes de Bustamante, gústenos a súa música ou non nos guste, creo que é indiscutible. E o demostra o feito de que o home de Paula Echevarría seica aprendeu o Candil en Luar (primeiro vídeo) e tempo despois animouse a cantar un anaco polo menos nun concerto seu en Galicia (segundo vídeo, en Vigo). Aquí supostamente canta un popurri de temas galegos coa orquestra Panorama, pero o certo é que non vexo que abra a boca.

• Lolita Flores - Anduriña. Gran admiradora declarada de Serrat como é, Lolita tampouco se resistiu a cantar Anduriña. ¿Onde? Onde se non... No Luar.

• Rosa López - Alecrín. Aquí temos á gañadora da primeira edición de Operación Triunfo interpretando o tema Alecrín primeiro en solitario e despois cunha das voces galegas máis importantes, a de Rosa Cedrón.

• Rocío Jurado - Apaga o candil. Case máis que a grandísima voz de Rocío Jurado me chama a atención deste vídeo que alguén se tomase a molestia de traducilo. Nin que fosen tan dificiles de comprender as verbas de Gayaso (Jurado tampouco era galega e ben que entendía). Pero en fin, detalles á marxe, impresiona escoitar á coñecida como "La más grande" defendendo este tema (desde o 3.52, e en solitario desde o 4.15).

• El Consorcio -  A Rianxeira. Nova versión deste tema, o mesmo que se escoita nas grandes tardes do estadio de Balaídos, neste caso a cargo do grupo El Consorcio. 

• Gisela - Os teus ollos, Camariñas, Himno galego. Vemos que son uns cantos os triunfitos que teñen interpretado temas galegos. Tamén o fixo Gisela con Os teus ollos (Luar na lubre), Camariñas ou mesmo co Himno Galego. E soa ben bonito.

• Bruce Springsteen - A Rianxeira. Quen verdadeiramente cantaba neste concerto do 2009 en Santiago de Compostela era o público, pero non deixa de ser un momentazo e un gran detalle por parte da estrela e da súa banda facer soar os acordes desta composición ante o público galego.

• Ana Belén, con Milladoiro - Moraima. Estame servindo este post para coñecer moitas versións que non coñecía. Non sabía que Ana Belén tamén cantara en galego, pero fíxoo polo menos neste tema, Moraima, acompañada por Milladoiro.

• Peret e Los Amaya - Apaga o candil. Vai ser un pouco repetitivo este tema, pero menos é nada. Neste caso Los Amaya e Peret non cantan ao final do programa xunto co resto de participantes, senón que fan unha versión propia moi orixinal e persoal, pero mantendo a lingua galega.

• Sergio Dalma - O tren. Mudamos de tema. Sergio Dalma versionou O tren, tema mítico de Andrés Dobarro que non queda nada mal na súa voz.

• Soraya Arnelas, con Lucía Pérez e con Susana Seivane  - O verdegaio. Polo nome non identificaba o tema, pero é outro dos míticos populares galegos este que versionaron xuntas as eurovisivas Soraya Arnelas y a lucense Lucía Pérez. Máis tarde interpretouna tamén con Susana Seivane.

• Angy - Na beira do mar. Unha das más novas desta lista (a que máis, se non me equivoco) é Angy, que tamén pasou por Luar para interpretar Na beira do mar con Tania Fuegho.

• David Civera - Arroz con chícharos, Catro vellos mariñeiros. Acabo de descubrir que o autor de Que la detengan ou Dile que la quiero ten cantado en galego en varias ocasións e ata hai un usuario de Youtube chamado "David Civera en TV Galicia". Aí van algúns exemplos (no caso de Arroz con chícharos, con Los del Río).

• Juan Perro - A Misteriosa. Non identifico o primeiro tema, pero si queda claro que Juan Perro canta en galego nese vídeo correspondente a un concerto ofrecido en Santiago de Compostela e que non foi a única vez.

• Chenoa - Héroes sen nome, con Lucía Pérez. O tema que cantan a dúo Chenoa (que interpreta parte en castelán, pero tamén pronuncia frases en galego) e Lucía Pérez foi composta en homenaxe ás vítimas do accidente ferroviario de Angrois que tivo lugar en xullo de 2013.

• El Fary - Apaga o candil. Volta ao tema protagonista por excelencia deste post. Corría o ano 1995 cando se grabou o programa do vídeo, aínda que non me cabe dúbida de que El Fary visitou o espazo en moitas máis ocasións. Foi tamén, é inevitable lembralo, o programa onde o mataron pouco antes de que morrese de verdade.

• Manu Tenorio, con Maret - Costureiriña bonita. Non sabía eu que había tantísimas versións de temas galegos a cargo de concursantes de OT. Aquí, a aportación de Manu Tenorio:

• Natalia - Eu chorar, chorei. Outra triunfita e outra versión que lle hai que agradecer a Luar. Neste caso é Natalia Rodríguez, de OT 1, e interpreta Eu chorar, chorei, outra das máis coñecidas cancións populares galegas e que aínda non aparecera por aquí.

• Julio Iglesias - Un canto a Galicia. Non é santo da miña devoción (todo o contrario), pero non podía deixar fóra a Julio Iglesias, de ascendencia galega, e ao seu famoso tema Un canto a Galicia. Meto no mesmo saco, porque tampouco podo con el e porque se trata da mesma canción, a Bertín Osborne versionándoa en Luar.

• Manu Chao - Eu chorar, chorei; Milagreira; Carreteiro. Igual que no caso anterior, Manu Chao tamén é descendente de galegos. Aquí escoitámolo cantar Eu chorar, chorei e un par de pezas máis

• Modestia Aparte - Miña terra galega, con Siniestro Total. Déixoa para o final porque só ten unha frase en galego, pero aí queda. Tamén Chenoa cantou esta.